Autor: azabdyrska

Wystawa indywidualna dr Franciszki Jagielak zatytułowana „Wkoło narodzin” to zbiór projektów praktycznych oraz krytycznych instalacji w temacie wspierania porodu naturalnego.

Na wystawę składają się trzy instalacje: „pokój narodzin”, „porodowe koło fortuny” oraz „tron chwały”. Oscylują one pomiędzy dosłownym wskazaniem na potrzebę umożliwienia kobietom doświadczenia porodu w wolności fizycznej i duchowej, a faktyczną dostępnością użytecznych przedmiotów, które i promują aktywną postawę i swobodę ruchu rodzących. Pozytywnie przeżyte doświadczenie porodu może zwiększyć odporność na codzienne wyzwania macierzyństwa. Ekspozycja świadomie została zbudowana z użyciem pieluch symbolizujących nie tylko proces rodzenia się dziecka, ale też rozpoczęcie rodzicielstwa. Pieluszki wielorazowe i pieluszki jednorazowe są zobrazowaniem zaangażowania rodzicielskiego wysiłku, dotykającego często nie tylko mamy, a obojga rodziców.

Obszarem zainteresowań artystki jest jej osobiste doświadczenie 4 porodów naturalnych własnych dzieci, którym towarzyszyło prowadzenie wieloletnich badań z zakresu ergonomii i położnictwa w ramach projektu doktorskiego pt. „Doulik”. Promotorką pracy była prof. Czesława Frejlich z Wydziału Form Przemysłowych Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.  Po 10 latach pracy nad doktoratem powstało niepozorne, ergonomiczne siedzisko dla kobiet rodzących. Na wystawie prototyp jest prezentowany w ramach instalacji pt. „porodowe koło fortuny” we wnętrzu dmuchanego basenu porodowego. W opozycji do efektu tej wieloletniej pracy jest prezentowana praca konceptualna zatytułowana „tron chwały”. Jest to podobna gabarytowo poduszka porodowa wykonana z pieluszek wielorazowych owiniętych folią ochronną, w ilości wystarczającej na prawie 3 lata ich użytkowania. Ekspozycja tych dwóch obiektów jest swoistą krytyką designu produktu napiętnowanego trudnością wdrożenia i wprowadzenia go na rynek. Zatem „tron chwały” jest celebracją kreatywnego myślenia a także pochwałą przedmiotów tworzonych pod wpływem chwili. Dla autorki istotne jest także docenienie wysiłków wszystkich, którzy ze względów ekologicznych, kosztem czasu wolnego i dodatkowej pracy, wybierają produkty wielokrotnego użytku.

Instalacja pt. „pokój narodzin” jest wykonana z pieluch jednorazowych w ilości jaką zużyje nowo narodzone dziecko przez pierwsze 3 lata swojego życia. Ma zobrazować ilość pieluch oraz symbolizuje przestrzeń w której można by było urodzić. Instalacja ta jest możliwa dzięki współpracy z Medyk24.pl oraz 4everfit.pl dzięki którym możliwe było przygotowanie wystarczającej liczby pieluch w przeźroczystych opakowaniach.

„Wkoło narodzin” jest drugą wystawą z cyklu międzynarodowego projektu pt. „Birth & Design Lincoln – Kraków 2023”. We współpracy dydaktycznej artystki i pracowników wydziałów Architektury i Katedry Położnictwa z Wydziału Zdrowia Publicznego Uniwersytetu w Lincoln, oraz University of Universities powstały dwa międzynarodowe warsztaty projektowe i zajęcia interdyscyplinarne kursowe dotyczące przyszłości kultury narodzin. W październiku 2023 w galerii Project Space Plus w mieście Lincoln w Anglii odbyła się pierwsza z cyklu wystawa artystki, której towarzyszyła ekspozycja prac studentów powstałych w efekcie tej kooperacji.

Wystawa czynna do 22.12.2023 codziennie w godzinach 10-18.

 

 

Pierwsza część książki Eduardo Galeano Otwarte żyły Ameryki Łacińskiej nosi tytuł „Nędza człowieka jako skutek bogactwa ziemi”, część druga „Postęp to podróż, która tylko nielicznym pozwala dotrzeć do celu”. Urugwajski dziennikarz pisał te słowa w latach 70., ale nietrudno odnieść je do aktualnej relacji między północą a południem świata. Bogactwem Chile, Argentyny i Boliwii jest lit – miękki, srebrzystobiały metal alkaliczny, kiedyś używany do produkcji szkła żaroodpornego, smarów a także leków na chorobę afektywną dwubiegunową. (Prawdopodobnie ze względu na to ostatnie zastosowanie Lithium to tytuł piosenki Nirvany.)

Kraje tzw. trójkąta litowego są w posiadaniu ponad połowy światowych zasobów pierwiastka, który w XXI wieku stał się obiektem pożądania, „białym złotem”, ze względu na jego wysoką gęstość energii i zastosowanie w produkcji akumulatorów do samochodów elektrycznych. To tu produkuje się go, by Europejczycy cieszyli się czystym powietrzem. Elektromobilność to idealne połączenie zielonej technologii i wielkiego biznesu. Wyeliminowanie samochodów spalinowych ma uratować planetę. Problem w tym, że nie całą. W Chile sprzedaż samochodów elektrycznych stanowi obecnie ok. 0.5%. „Postęp to podróż, która tylko nielicznym pozwala dotrzeć do celu”. Zielona kolonizacja, w której główną rolę grają USA i Chiny, jest faktem.

Lit wydobywa się na różne sposoby. W trójkącie litowym dokonuje się jego ekstrakcji poprzez odparowywanie wody z rozległych solnisk. Wykorzystuje się w tym celu ponad 2 miliony litrów wody na tonę surowca, a wszystko to w najbardziej suchym miejscu na ziemi. Przemysłowe wydobycie litu w chilijskich równinach solnych pustyni Atakama, prowadzi do ubytku wód podziemnych, degradacji gleby i odcina lokalne społeczności od i tak skromnych zasobów wody pitnej. Rdzenni mieszkańcy ziemi nie mają do niej biurokratycznych, potwierdzonych dokumentami „prawnych tytułów”, ale uważają ją za świętą karmicielkę. To dlatego 1 sierpnia – w Dzień Pachamama (Matki Ziemi) mieszkańcy okolic Jujuy w Argentynie zorganizowali protest pod nazwą el Tercer Malon de la Paz – nawiązując do podobnych protestów rdzennej ludności w 1946 i 2006. W 2023 ponad 1000 reprezentantów 400 różnych rdzennych wspólnot zebrało się pod Kongresem w Buenos Aires po tym jak Gerardo Morales – gubernator Jujuy zmienił w czerwcu tego roku lokalną konstytucję ograniczając ich prawo do protestów i pozwalające usunąć każdego, kto nie ma tytułu prawnego do ziemi, którą zajmuje. „To Pachamama jest gwarantką życia, dlatego będziemy jej bronić do końca” – mówił Néstor Jerez – lider wspólnoty Ocloya. Jujuy Arde – Jujuy płonie – trawestowano znane z 1968 roku hasło grupy artystycznej Tucumán Arde.

Dagmara Wyskiel – jest krakowianką i od 20-kilku lat mieszka w Chile, w Antofagaście. Na wystawę w Galerii Podbrzezie wybrała cztery filmy. Pierwszy z nich Trial and Error przenosi nas w miejsce, z którego pozyskiwany jest lit, do świętej ziemi inkaskiej Pachamamy, w której każdy składnik natury ma swoje własne życie. Dwa kolejne filmy to dyptyk, improwizowana filozoficzna rozmowa dwóch chłopców. W księżycowym pejzażu Antofagasty rozmawiają o dzieciństwie i rodzicach, dorastaniu, śmierci, nieśmiertelności duszy, podstawowych potrzebach człowieka, czasie, różnicach między kobietami i mężczyznami, nieskończoności świata i jego początku. Filmy pokazują krajobraz industrialny i specyficzną przyrodę, w której aby dostrzec życie, trzeba sporo wrażliwości. Ostatni film to wojenne wspomnienia z dzieciństwa ciotki artystki, mówiący o imperializmach i ziemi przez nie doświadczonej, a także o uniwersalnych więzach rodzinnych, szczególnie między matką a córką. Filmy pokazane są w instalacji stworzonej z wykorzystaniem litu. Na czarnej tkaninie sól litowa tworzy obraz sugerujący kosmos. Pierwiastek, który był ponoć jednym z pierwszych, które pojawiły się po Wielkim Wybuchu, jest przed człowiekiem Zachodu na co dzień schowany, chociaż wszechobecny.

Tytuł wystawy kojarzy się z tytułem powieści Milana Kundery Nieznośna lekkość bytu.  Pojedyncze decyzje nie mają tam znaczenia, są lekkie. Ten brak znaczenia, ta lekkość, staje się nie do zniesienia. Nie do zniesienia, tak jak świadomość, że „białe złoto” przyczynia się do nędzy człowieka.

Kuratorka: Małgorzata Kaźmierczak

Wernisaż: 10.11.2023, godzina 18

Wystawa otwarta 11.11.2023 -8.12.2023

codziennie w godzinach 10-18