ARTYŚCI: Kaitlin Bryson & Saša Spačal, Burton & Nitta, Dunne & Raby, Natalia Kopytko, Magdalena Lazar & Marcin Pazera, Daniel Lee, Cecylia Malik i Matki Polki na Wyrębie, Krzysztof Marchlak, Łukasz Murzyn, Andrzej Najder, Bartosz Zaskórski, Jacek Złoczowski
KURATORZY: Rafał Kosewski, Monika Weychert
ARCHITEKTURA WYSTAWY, OPRAWA GRAFICZNA: Anna Zabdyrska
PRODUKCJA: Krzysztof Marchlak
Svetlana Boym pisze: Dwudzieste stulecie rozpoczęło się utopią, a zakończyło nostalgią. Optymistyczna wiara w przyszłość wyszła z mody, podczas gdy nostalgia, w lepszych i gorszych czasach, nie straciła powabu, pozostając niepokojąco współczesna. Ta wybitna teoretyczka kultury wskazuje przy tym dwa rodzaje nostalgii: odtwarzającą i refleksyjną. Pierwsza z nich to rodzaj bólu po stracie, świadomość nieodwracalności wprawionych w ruch procesów, kompulsywne wspominanie przeszłości, ujmowanej jako raj utracony. Natomiast druga dąży do odbudowania, kładzie nacisk na nostos – powrót z dalekiej podróży, w trakcie której przewartościowujemy nasze miejsce w świecie. Oba rodzaje nostalgii mają swoje odzwierciedlenie w zaprezentowanych na wystawie pracach. Ich twórcy proponują nam wgląd w różnorodne wizje kryzysu klimatycznego, zawieszone pomiędzy teraźniejszością a przyszłością. Z jednej strony oglądamy pejzaże naznaczone degradacją środowiska i postindustrialnym splinem, z drugiej – doświadczamy rzeczywistości hybrydowej, w której to, co organiczne miesza się z tym, co mechaniczne i cyfrowe. Antycypując dalsze, „postkryzysowe” losy gatunku ludzkiego możemy wyobrazić sobie jego wsteczną ewolucję (powrót do oceanów), ścisłe połączenie ze światem przyrody za pomocą nowych technologii (tworzenie tzw. infrastraktur życia) lub wymarcie i pozostawienie swojego dziedzictwa na łasce sztucznej inteligencji.
Wystawa Nostalgia za człowiekiem to zatem rodzaj refleksji przedtraumatycznej. Przeczucie grożącej nam katastrofy ekologicznej, którą sami wywołaliśmy, tworzy podatny grunt pod różnorodne spekulacje na temat dalszych losów naszego gatunku. Kasandryczne scenariusze jeszcze się nie dokonały. Aby przetrwać, być może warto aktywnie zatęsknić za utraconą częścią człowieczeństwa – za ideami wspólnotowości i opiekuńczości, które przewartościowują nasze dotychczasowe miejsce i znaczenie w globalnym ekosystemie.
27.10 – 18.11. 2022
Wernisaż z oprowadzaniem kuratorskim: 27 października godz. 18.30
Sfinansowano ze środków programu strategicznego „Inicjatywa doskonałości – uczelnia badawcza” realizowanego w Uniwersytecie Pedagogicznym im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie / Financed by the strategic program “Excellence Initiative – Research University” at the Pedagogical University in Krakow.
