Galeria Podbrzezie

ARTYŚCI: Kaitlin Bryson & Saša Spačal, Burton & Nitta, Dunne & Raby, Natalia Kopytko, Magdalena Lazar & Marcin Pazera, Daniel Lee, Cecylia Malik i Matki Polki na Wyrębie, Krzysztof Marchlak, Łukasz Murzyn, Andrzej Najder, Bartosz Zaskórski, Jacek Złoczowski

KURATORZY: Rafał Kosewski, Monika Weychert

ARCHITEKTURA WYSTAWY, OPRAWA GRAFICZNA: Anna Zabdyrska

PRODUKCJA: Krzysztof Marchlak

Svetlana Boym pisze: Dwudzieste stulecie rozpoczęło się utopią, a zakończyło nostalgią. Optymistyczna wiara w przyszłość wyszła z mody, podczas gdy nostalgia, w lepszych i gorszych czasach, nie straciła powabu, pozostając niepokojąco współczesna. Ta wybitna teoretyczka kultury wskazuje przy tym dwa rodzaje nostalgii: odtwarzającą i refleksyjną. Pierwsza z nich to rodzaj bólu po stracie, świadomość nieodwracalności wprawionych w ruch procesów, kompulsywne wspominanie przeszłości, ujmowanej jako raj utracony. Natomiast druga dąży do odbudowania, kładzie nacisk na nostos – powrót z dalekiej podróży, w trakcie której przewartościowujemy nasze miejsce w świecie. Oba rodzaje nostalgii mają swoje odzwierciedlenie w zaprezentowanych na wystawie pracach. Ich twórcy proponują nam wgląd w różnorodne wizje kryzysu klimatycznego, zawieszone pomiędzy teraźniejszością a przyszłością. Z jednej strony oglądamy pejzaże naznaczone degradacją środowiska i postindustrialnym splinem, z drugiej – doświadczamy rzeczywistości hybrydowej, w której to, co organiczne miesza się z tym, co mechaniczne i cyfrowe. Antycypując dalsze, „postkryzysowe” losy gatunku ludzkiego możemy wyobrazić sobie jego wsteczną ewolucję (powrót do oceanów), ścisłe połączenie ze światem przyrody za pomocą nowych technologii (tworzenie tzw. infrastraktur życia) lub wymarcie i pozostawienie swojego dziedzictwa na łasce sztucznej inteligencji.

Wystawa Nostalgia za człowiekiem to zatem rodzaj refleksji przedtraumatycznej. Przeczucie grożącej nam katastrofy ekologicznej, którą sami wywołaliśmy, tworzy podatny grunt pod różnorodne spekulacje na temat dalszych losów naszego gatunku. Kasandryczne scenariusze jeszcze się nie dokonały. Aby przetrwać, być może warto aktywnie zatęsknić za utraconą częścią człowieczeństwa – za ideami wspólnotowości i opiekuńczości, które przewartościowują nasze dotychczasowe miejsce i znaczenie w globalnym ekosystemie.

 27.10 – 18.11. 2022

Wernisaż z oprowadzaniem kuratorskim: 27 października godz. 18.30

Sfinansowano ze środków programu strategicznego „Inicjatywa doskonałości – uczelnia badawcza” realizowanego w Uniwersytecie Pedagogicznym im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie / Financed by the strategic program “Excellence Initiative – Research University” at the Pedagogical University in Krakow.

Wystawa jest prezentacją kilku cykli pod wspólnym tytułem PROCES, powstałych w ostatnich pięciu latach. Pod względem warsztatowym wszystkie prace są efektem zastosowania trady­cyjnej techniki wklęsłodrukowej akwatinty. W wybranych cyklach jej materii towarzyszy fotografia i skany powszechnie znanych elementów graficznego interfej­su. Są to monoprinty.

Artysta pokaże również dwa obrazy olejne z 1980 roku i trzy prace rysunkowe z 2022 r. które zamykają chronologię dotychczasowego dorobku.

Wernisaż: 3.10.2022 r. godz. 18.00

wystawa czynna do 21.10.2022 w godz. 12-16.00 w dni powszednie

wernisaż wystawy prac Barbary Janczak 15.07.2022 godz. 19.30

Migawkowe wspomnienia podpowiadają przejściowe krajobrazy. Lodówka stopniowo pokrywa się koronkowym detalem, na słodyczach pojawiają się nowi goście. Meblościanka koronuje się puszkami po Fancie. Początkowo to jedynie artefakty, pamiątki na dowód zetknięcia się z lepszym światem; jak zbłąkane impulsy elektryczne, jaskółki zmieniającego się światopoglądu. Kiedy zawita w głowach na dobre, osiedle zakwitnie na winylowo. Szum z telewizora objaśni nowe reguły gry.

Autorka reprezentuje pokolenie, dla którego lata przemian były pierwszymi zapamiętanymi, formatywnymi, kształtującymi osobowość. Wpływ na ich światopogląd ma właśnie to wrażenie ulotności i przejściowości. Olga Drenda w swojej pracy Duchologia polska opisywała ten okres następująco: „połączenie osobliwości, absurdu, nostalgii i niepokoju jest znajome wielu ludziom, którzy doświadczyli momentu małego końca pewnego świata, entropii na gruzach utopii” (Olga Drenda, Duchologia polska. Rzeczy i ludzie w latach transformacji, Wydawnictwo Karakter, Kraków 2016, str. 9).

Prezentowana wystawa to opowieść ani pesymistyczna, ani wesoła. Jest natomiast naznaczona smutkiem i tęsknotą za utraconą niewinnością i optymizmem w patrzeniu na świat, które zbiegło się w czasie z optymizmem wkraczania nowego modelu gospodarki.

Wystawa jest formą upublicznienia pracy doktorskiej o tytule: Retroanomalia. Tożsamość kształtowana na styku kapitalizmu i komunizmu, zrealizowanej na Wydziale Sztuki, Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Promotorka: prof. UP dr hab. Agnieszka Łukaszewska

Autor zdjęć: Michał Maliński @mlekoyo

Wystawa czynna do 12 lipca

Cyfrowa, interaktywna wersję publikacji: „Czytelnia. Zbiory fotoopowieści” podsumowująca trzyletni projekt: „Fotografia społeczna między publicystyką a sztuką” zrealizowany ze studentami kierunków: Sztuka i Media, Digital Design oraz Art&Design w ramach „Uczelnia najwyższej jakości – UP to the TOP”, projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego.

Anna Solecka pt. Ojczyzna, kuratorka: Inga Schneider

Co nas kształtuje? Co sprawia, że jesteśmy tym, kim jesteśmy? Skąd tak naprawdę pochodzimy? Pytania o początek dotykają jednocześnie przeszłości i teraźniejszości.

Anna Solecka zadaje te pytania przy użyciu aparatu fotograficznego. Nie ma formalnego wykształcenia artystycznego, lecz znajduje obrazy,

które pokazują nie tylko jej wyczucie kompozycji, ale również współczesne problemy młodego pokolenia, poszukującego właściwej definicji kraju, w którym żyją.

Zdjęcia Anny, ukazujące jej najbliższe otoczenie, jednocześnie przedstawiają pęknięcia w społeczeństwie i między pokoleniami: pragnienie życia przepojonego tolerancją i pełnego różnorodności ukazane  jest na tle opresyjnej tradycjonalności i konserwatywnej mentalności, obecnej między innymi w przestrzeniach zdominowanych przez socjalistyczny wystrój.

Wystawy fotograficzne Anny Soleckiej oraz Hanny Rozpary w ramach Miesiąca Fotografii

wernisaż: 28 maja 2022 r. o godz. 17.30 

wystawa trwa do 26.06. 2022 r.

Hanna Rozpara, pt. Przezroczystość, kuratorka: Clare Strand

Hanna Rozpara korzysta w swojej twórczości z różnych technik, a wybór fotografii jako medium tych prac sprawia, że stają się one wyjątkowo dojmujące.

Zwrot „ukrywać na widoku” opisuje sytuację, gdy ktoś unika bycia znalezionym lub odkrycia czegoś, ponieważ umiejscowienie kryjówki jest zbyt oczywiste.

Dzięki zręcznej sztuczce – a w tym przypadku dzięki światłu i fotografii – Rozpara dokumentuje właściwości przezroczystych materiałów, by pokazać, że są czymś zupełnie innym.

Jako badaczka „kamuflażu rozpraszającego” (ang. dazzle camouflage), pierwszych na świecie modernistycznych wzorów wykorzystywanych do zwodzenia „wroga” i dezorganizowania jego działań wojennych, Rozpara przypomina nam, że przeciwne bieguny mogą z łatwością połączyć się z drugiej strony; to, co przezroczyste, może być nieprzejrzyste, to, co oczywiste, może być niedostrzegalne, a prawdę można sfabrykować.

Więcej: https://photomonth.com/pl/harmonogram_wydarzen/

foto: Anna Solecka

foto: Hanna Rozpara

Mężczyźni późnego patriarchatu

Impulsem do powstania koncepcji wystawy było pytanie: „Co wnoszą współcześni artyści / artystki do refleksji na temat męskości oraz próba uchwycenia tego, w jaki sposób ich wizja uzupełnia stan znany z badań ilościowych i jakościowych.

Badania socjologiczne i kulturoznawcze prowadzone z perspektywy krytycznej jak i systemowej, dostrzegają fundamentalne znaczenie patriarchatu dla podmiotowego kształtowania się jednostek obu płci. Ten system instytucji społecznych, wytwarzany i replikowany przez stulecia poddawany jest od połowy XX wieku poddawany kontestacji i dekonstrukcji. Częściej przez kobiety i mniejszości seksualne, ale również obecnie przez samych mężczyzn, którzy dostrzegli jego niszczący wpływ, w szczególności w sferze intymnej i życia prywatnego.

Margaret S. Archer w będącej jedną z wykładni teorii realizmu społecznego książce “Being human: The problem of agency”, która jest jedną z wykładni jej teorii realizmu społecznego, przekonuje o sile jednostki i jej naturalnej zdolności do określania swojej tożsamości i kształtowania swojego losu w warunkach silnego oddziaływania struktury społecznej i kultury. Refleksyjność człowieka, która zdaniem socjolożki jest naturalną praktyką ludzką, wcześniejszą i niezależną od języka, pozwala mu najpierw prowadzić wewnętrzną rozmowę pomiędzy ja samym w sobie (I) i  ja w świecie (me), a następnie wpływać i zmieniać rzeczywistość społeczną poprzez działania podmiotów zbiorowych (ruchy społeczne). Refleksyjność jest warunkiem tego by podmiot nie stał się przedmiotem, któremu przydarzają się rzeczy. Za refleksją nad sobą (self-reflection) pojawia się ekspresja siebie (self-expression). Za autorskim projektem wyrażania i wytwarzania siebie  idzie poszukiwanie i odnajdywanie ludzi podobnych sobie. Tak utworzony podmiot zbiorowy jest w stanie dokonać transformacji struktury społeczeństwa i przemiany jego warstwy symboliczno-normatywnej.

Artyści i artystki, których prace składają się na tę wystawę, uchwycili właśnie ten moment refleksji podmiotu w świecie, w relacji z innymi ludźmi i otoczeniem. Wybrane prace są jak migawki, skrawki, fragmenty, z których możemy rekonstruować to, co dzieje się w tej wewnętrznej rozmowie podmiotów i gdy jej brak. Ta refleksja i jej artystyczny wyraz tworzą potencjał niezbędny do zmiany modelu patriarchatu.

Kuratorki:

dr Alicja Głuszek

Małgorzata Miśkowiec

foto: Andrzej Najder

Nie nawiedziły mnie już żadne słowa

77°29’N, 82°30’E. Na Morzu Karskim leży Wyspa Samotności. Bezludna, zimna, opuszczona. Odkryta 26 sierpnia 1878 roku przez Edvarda H. Johannesena. Niegdyś mieściła starą stację nadającą komunikaty wysyłane żeglarzom, dziś jest milcząca i niewidoczna na mapie.

Tworzenie komunikatów jest fundamentalną funkcją języka. Jednym z narzędzi, które to umożliwiają jest pismo – system abstrakcyjnych i konkretnych zarazem znaków, próbujących odzwierciedlić rzeczywistość. Co się jednak dzieje, kiedy słowa przestają mieć znaczenie? Gdy składające się nań znaki przypominają litery, jednak nimi nie są. Powstają wówczas antysłowa. Opuszczone, niezamieszkałe, chłodne.

Cztery lata przed odkryciem Wyspy Samotności Carl Wernicke jako pierwszy opisał afazję, diagnozując pacjentów, którzy potrafili mówić, jednak nie rozumieli mowy własnej oraz innych. W tej sytuacji podstawowa, komunikacyjna funkcja języka przestaje istnieć, a niemożność porozumienia się z otoczeniem prowadzi do zagubienia.

Treść niezrozumianego komunikatu unosi się w próżni, pozbawiona znaczenia, dryfująca bez możliwości dotarcia do celu. To w niej zamknięta jest prawda o świecie, która czeka, aż ktoś ją odczyta. Czy nie należałoby wziąć opuszczonych słów pod opiekę, dać im nowy dom i bezpieczną przystań? Bo „komunikować” znaczy łączyć to, co samotne.

Tomek Baran – malarz, twórca obiektów i instalacji. Jego prace sięgają do tradycji ready-mades oraz estetyki postindustrialnej. Kwestionuje tradycyjne pojęcia dzieła, sztuki abstrakcyjnej i przestrzeni. Prowadzi wizualną grę z odbiorcą, oscylując pomiędzy sztuką minimalistyczną, arte povera oraz street artem.

Matthias Fabre – artysta poruszający się w dziedzinie malarstwa, który czerpie ze spuścizny street artu, graffiti, japońskiej kaligrafii oraz pisma asemicznego. Płaszczyzny jego obrazów to przestrzenie, w których zaciera się granica pomiędzy pismem a znaczeniem, formą a treścią. Bada zagadnienie komunikacji oraz funkcji języka.

Wernisaż: 01.04.2022, godz. 19:30

Czas trwania wystawy: 01-22.04.2022

Galeria Podbrzezie, Kraków (ul. Podbrzezie 3, Uniwersytet Pedagogiczny, piętro I)

Godziny otwarcia: poniedziałek-piątek 10-15:30, sobota-niedziela 12-15:00

Kuratorzy: Aleksandra Pietrzak, Jakub Pojda

Identyfikacja wizualna: Marta Karkocha-Sikora