Mężczyźni późnego patriarchatu
Impulsem do powstania koncepcji wystawy było pytanie: „Co wnoszą współcześni artyści / artystki do refleksji na temat męskości oraz próba uchwycenia tego, w jaki sposób ich wizja uzupełnia stan znany z badań ilościowych i jakościowych.
Badania socjologiczne i kulturoznawcze prowadzone z perspektywy krytycznej jak i systemowej, dostrzegają fundamentalne znaczenie patriarchatu dla podmiotowego kształtowania się jednostek obu płci. Ten system instytucji społecznych, wytwarzany i replikowany przez stulecia poddawany jest od połowy XX wieku poddawany kontestacji i dekonstrukcji. Częściej przez kobiety i mniejszości seksualne, ale również obecnie przez samych mężczyzn, którzy dostrzegli jego niszczący wpływ, w szczególności w sferze intymnej i życia prywatnego.
Margaret S. Archer w będącej jedną z wykładni teorii realizmu społecznego książce “Being human: The problem of agency”, która jest jedną z wykładni jej teorii realizmu społecznego, przekonuje o sile jednostki i jej naturalnej zdolności do określania swojej tożsamości i kształtowania swojego losu w warunkach silnego oddziaływania struktury społecznej i kultury. Refleksyjność człowieka, która zdaniem socjolożki jest naturalną praktyką ludzką, wcześniejszą i niezależną od języka, pozwala mu najpierw prowadzić wewnętrzną rozmowę pomiędzy ja samym w sobie (I) i ja w świecie (me), a następnie wpływać i zmieniać rzeczywistość społeczną poprzez działania podmiotów zbiorowych (ruchy społeczne). Refleksyjność jest warunkiem tego by podmiot nie stał się przedmiotem, któremu przydarzają się rzeczy. Za refleksją nad sobą (self-reflection) pojawia się ekspresja siebie (self-expression). Za autorskim projektem wyrażania i wytwarzania siebie idzie poszukiwanie i odnajdywanie ludzi podobnych sobie. Tak utworzony podmiot zbiorowy jest w stanie dokonać transformacji struktury społeczeństwa i przemiany jego warstwy symboliczno-normatywnej.
Artyści i artystki, których prace składają się na tę wystawę, uchwycili właśnie ten moment refleksji podmiotu w świecie, w relacji z innymi ludźmi i otoczeniem. Wybrane prace są jak migawki, skrawki, fragmenty, z których możemy rekonstruować to, co dzieje się w tej wewnętrznej rozmowie podmiotów i gdy jej brak. Ta refleksja i jej artystyczny wyraz tworzą potencjał niezbędny do zmiany modelu patriarchatu.
Kuratorki:
dr Alicja Głuszek
Małgorzata Miśkowiec
foto: Andrzej Najder